Het aantal incidenten door agressie bij patiënten en bezoekers neemt toe, mede door de coronacrisis. Wat kun je nog meer doen dan je als ziekenhuis al doet om die incidenten te voorkomen of in te dammen? Universitair Medisch Centrum Utrecht en Máxima MC zetten bodycams in en hebben er inmiddels goede ervaringen mee.
‘Van politieagenten weten we dat agressie afneemt als ze bodycams dragen’, zegt Carel Los. Hij is samen met Bouwe Hofstee verantwoordelijk voor de beveiliging in het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC Utrecht). ‘We zeggen nu bij een incident: ‘let op, dit gesprek wordt gefilmd’. Vaak wordt de toon dan meteen anders en wordt de agressie al minder.’ Los en Hofstee begonnen een jaar geleden met bodycams. Na een oproep van zorgpersoneel voor assistentie pakt de beveiliger die ernaartoe gaat, de bodycam en zet die aan nog voor hij of zij de afdeling opgaat. ‘Beveiligers gedragen zich ook anders door de bodycam. Ze voelen zich veiliger en zijn daardoor rustiger. Het de-escalerend effect werkt dus aan twee kanten.’
Protocol
Los en Hofstee hebben van tevoren contact gehad met de wijkagent. Uit het politieprotocol voor het gebruik van bodycams hebben ze met name de juridische aspecten overgenomen. Ze zijn in het ziekenhuis de enigen met de bevoegdheid om de beelden te bekijken. Dat doen ze altijd samen met de beveiliger die de beelden heeft gemaakt. ‘Dan bespreken we: wat zie je gebeuren? Wat triggert iemand om meer of minder agressief te worden? Wat had effect, wat niet? Wij zien de bodycam echt als leermiddel voor de beveiligers om agressie te beteugelen.’ De beelden worden na zeven dagen automatisch verwijderd. Ze worden alleen bewaard als ze nodig zijn als bewijsmateriaal voor de politie, maar dat is in het UMC Utrecht nog niet voorgekomen.
Veiligheidsgevoel
Vergroten van het veiligheidsgevoel van zorgmedewerkers en beveiligers was voor Máxima MC Centrum (MMC) de belangrijkste reden om te experimenteren met een bodycam. Ze doen dat in een pilot van een jaar en hebben nu tweeëneenhalve maand ervaring. Inmiddels is de bodycam in 15 situaties gebruikt. Eén keer heeft teamleider beveiliging Arnold de Lange de beelden overgedragen aan de politie. ‘Beelden beschikbaar hebben voor de politie was ook een aspect van de pilot. Toen er een ernstig incident was, was dat van begin tot eind opgenomen met alle verdachten goed in beeld. Dat was goed materiaal voor de politie.’
De-escalerend effect
De Lange wil graag het de-escalerend effect meten. ‘Maar dat is lastig. De zorgmedewerkers en patiënten en bezoekers die bij een incident betrokken zijn, hebben misschien niet altijd door dat de situatie wordt opgenomen en ze reageren dus niet ineens anders.’ In MMC valt de bodycam onder het reglement videobewaking: iedereen kan de bodycams zien en bij de ingang krijgt iedereen informatie over de aanwezige camera’s in het ziekenhuis. Dat is volgens de wet en daarom hoeven de beveiligers niet nog eens apart te zeggen dat er opnamen worden gemaakt. ‘Maar als na verloop van tijd blijkt dat het de-escalerende effect minimaal is, kunnen we er altijd nog voor kiezen om onze werkwijze aan te passen en dat wel te zeggen als we assistentie verlenen bij een incident. Wat dat betreft zitten we echt nog in de onderzoekende fase.’
Afspraken
In MMC is, net als in het UMC Utrecht, vastgelegd wie toegang heeft tot de beelden die op een beveiligde computer staan. De Lange: ‘Alle leden van het beveiligingsteam kunnen de beelden bekijken zolang ze beschikbaar zijn. Ik evalueer altijd met de betrokken beveiliger(s) of de bodycam terecht of niet is ingezet en dat lichten we toe in de incidentrapportages. Situaties waarin we de bodycam zeker niet aanzetten zijn die van agressie van demente patiënten, patiënten met een delier of andere medisch-gerelateerde agressie.’
Ook het UMC Utrecht had van tevoren afspraken gemaakt, met name met de afdelingen psychiatrie en de spoedeisende hulp: geen opnamen maken van mensen in kwetsbare situaties, zoals een patiënt in de separeercel of een ontklede patiënt.
Blij
Los en Hofstee van het UMC Utrecht zijn blij met de bodycam: ‘Zowel zorgmedewerkers als beveiligers voelen zich er veiliger door’. En voor De Lange van MMC heeft de bodycam al ruimschoots zijn nut bewezen door de perfecte beelden die hij kon aanleveren aan politie na een zwaar incident.
Tips
Tips voor ziekenhuizen die de inzet van bodycams overwegen
- Bespreek van tevoren binnen de organisatie dat beveiligers bodycams gaan dragen en communiceer erover.
- Benadruk ook dat er een protocol is waarin onder meer staat dat vertrouwelijk wordt omgegaan met de beelden.
- Bespreek met afdelingen waar agressie regelmatig voorkomt, in welke situaties je in ieder geval geen opnamen maakt.
- Laat de beveiliger die een situatie heeft opgenomen, de beelden altijd terugkijken met het hoofd beveiliging. Het is leerzaam om samen te bekijken wat er is gebeurd en gezegd en te analyseren wat effect had en wat niet.
Handreiking
Bekijk ook de Handreiking inzet bodycams in ziekenhuizen. Daarin staan voordelen beschreven van het gebruik van bodycams. Ook lees je over welke technische, organisatorische en juridische aspecten je moet nadenken voor je besluit met bodycams te werken.
